«Πήρα την απόφαση να γράψω αυτό το βιβλίο γιατί πίστευα πως το όφειλα στην Νάουσα. Μια πόλη που αγάπησα και με αγάπησε. Που την υπηρέτησα για σαράντα περίπου χρόνια με όλη τη δύναμη της ψυχής, του μυαλού και του κορμιού... Μια ολόκληρη ζωή προσφοράς και αγώνων κατά τη διάρκεια της οποίας περίσσεψαν οι χαρές, όμως δεν έλειψαν οι στενοχώριες, οι αγωνίες και οι στερήσεις...».

Με τα λόγια αυτά στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του "Η αναφορά μου", ο Δημήτρης Βλάχος, δήμαρχος Νάουσας για πέντε τετραετίες στα κρίσιμα μεταπολιτευτικά χρόνια, αλλά για πολύ περισσότερο αναμεμειγμένος στα κοινά, δίνει το στίγμα των προθέσεών του για την έκδοση αυτού του βιβλίου. Είναι η προσωπική του κατάθεση ψυχής για όλα αυτά τα χρόνια στο τιμόνι της πόλης, "η ζωντανή ιστορία της Νάουσας" όπως χαρακτηριστικά σημειώνει στο πρόλογό του.

«Είχα υποχρέωση να καταγράψω τις μνήμες μου γι’ αυτούς που θα ‘ρθουν. Για όσους θελήσουν να ασχοληθούν με την ιστορία της Νάουσας... Επεχείρησα να μην κάνω μια απλή καταγραφή γεγονότων και περιστατικών. Θέλησα να μεταφέρω την ψυχή μου στις καταγραφές. Να μεταφέρω στον αναγνώστη, μέσα από τα ενθυμήματά μου, το κλίμα εκείνων των εποχών, τις αγωνίες μου, τις προσδοκίες όλων...».

«Το βιβλίο αυτό δεν είναι "ιστορία" με την στενή έννοια», υπογραμμίζει. «Γιατί δεν είμαι ιστορικός, αλλά και γιατί ιστορία δεν μπορεί να γράψει αυτός που συμμετείχε ενεργά στα γεγονότα. Είναι όμως "πρώτη ύλη", για όποιον θελήσει να γράψει την ιστορία της Νάουσας αυτής της περιόδου».

Πρωτογνώρισα (από μακριά) το Δημήτρη Βλάχο στις πρώτες μεταπολιτευτικές Δημοτικές εκλογές το 1975, όταν φοιτητής ακόμα του Πολυτεχνείου στην Αθήνα, ανέβηκα στη Νάουσα για να ασκήσω το εκλογικό μου δικαίωμα. Από πιο κοντά τον γνώρισα καλύτερα όταν μετά από λίγο καιρό (κάποιο από τα επόμενα καλοκαίρια, αν θυμάμαι καλά) βρέθηκα μαζί με τη Θεοπίστη Κεφαλά και κάποιους άλλους συμπολίτες μας να προσφέρουμε εθελοντική χειρωνακτική εργασία για να διαμορφώσουμε τον όροφο του νεοαποκτηθέντος από το δήμο κτιρίου της «ΔΙΑΝΑ» σε πολιτιστικό κέντρο. Ανάμεσα στα χτυπήματα από τους κασμάδες και τις βαριοπούλες, όταν γκρεμίζαμε τους ενδιάμεσους τοίχους του πολυτελούς διαμερίσματος της κας Τρόμπακα, είχα την ευκαιρία να εκτιμήσω τον οραματιστή άνθρωπο που ξεκινούσε να βγάλει τη Νάουσα από το τέλμα και να την οδηγήσει στη σύγχρονη εποχή, χωρίς να φοβάται μήπως «τσαλακωθεί» ή «σκονιστεί».

     Έτσι, όταν στα μέσα του 1980 μου ζήτησε να στελεχώσω το νεοσύστατο Πολεοδομικό Γραφείο του Δήμου και την Τεχνική του Υπηρεσία, δεν δίστασα να παρατήσω το τεχνικό γραφείο που είχα αρχίσει να «στήνω» στη Θεσσαλονίκη και να επανέλθω μόνιμα στη γενέτειρά μου, με στόχο να εφαρμόσω στην πράξη όλα αυτά τα σπουδαία που είχα διδαχθεί τα προηγούμενα χρόνια, είτε ως θεωρία είτε ως διεθνή πρακτική. Ήμουν σίγουρος ότι στο πρόσωπο του Δημήτρη Βλάχου συγκεντρώνονταν οι καλύτερες προϋποθέσεις και η δυναμική για να γίνουν τα όνειρα πραγματικότητα, που λέει (κάπως έτσι) κι ο ποιητής! Και δεν διαψεύστηκα.

     Γιατί ο Δημήτρης Βλάχος, ο Δήμαρχος, εκτός από το προσωπικό του όραμα που είχε για την πόλη, ένα όραμα που επιγραμματικά επικεντρώνονταν στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των συμπολιτών του με την παράλληλη ανάπτυξη της οικονομικής με την πολιτιστική τους ευμάρειας, είχε το μεγάλο προσόν να ακούει. Να ακούει τα μηνύματα των καιρών και τους συνεργάτες του και να επιλέγει από τις εισηγήσεις τις καταλληλότερες για το καλό της πόλης.

     Δεν θα αναφερθώ καθόλου στο συνολικό του έργο που αφορά στη βελτίωση των υποδομών της πόλης και στην ανάπτυξη επιχειρηματικών πρωτοβουλιών στον τριτογενή τομέα από πλευράς δήμου, που έθεσαν τη Νάουσα σε μια νέα τροχιά, εναλλακτική των μέχρι τότε επιδόσεών της στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα. Υποθέτω ότι θα το κάνει ο ίδιος στη συνέχεια. Εκείνο στο οποίο θα ήθελα να σταθώ για λίγο είναι η σχέση του Δημήτρη Βλάχου με τον πολιτισμό.

     Ο Δημήτρης Βλάχος ήταν (και βεβαίως εξακολουθεί να είναι) ένας άνθρωπος εξαιρετικά καλλιεργημένος. Με διακαή πόθο να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις αυτή του την καλλιέργεια να την μοιραστούν μαζί του όσο το δυνατόν περισσότεροι από τις νεότερες γενιές. Η μεγάλη σειρά έργων πολιτισμού που εμπνεύστηκε και υλοποίησε στη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων της θητείας του ως δημάρχου το αποδεικνύουν: Πολιτιστικό Κέντρο, Εστία Μουσών, Δημοτική Βιβλιοθήκη, Θερινό Θέατρο, χώροι πολιτισμού στα Δημοτικά Διαμερίσματα, διάσωση και προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, υποστήριξη πολιτιστικών συλλόγων, αλλά και άλλων πολιτιστικών πρωτοβουλιών, όπως η θεατρική ομάδα του Πολιτιστικού Κέντρου, είναι μερικές μόνο από τις δράσεις που ανέπτυξε. «Η κοινωνία θα γίνει καλύτερη μόνο αν δοθεί η δυνατότητα στη νέα γενιά να έρθει σ’  επαφή με τα επιτεύγματα του πολιτισμού…» συνήθιζε να λέει. Τώρα, το κατά πόσο αυτό είναι εφικτό σήμερα, με όλα αυτά τα υποπροϊόντα που μας σερβίρονται από τα μεσημεριανάδικα της τηλεόρασης και τα διάφορα life-style έντυπα ως «κορυφαία» πολιτιστικά γεγονότα, είναι άλλου παπά ευαγγέλιο!

     Ένα άλλο χαρακτηριστικό του στοιχείο είναι η δύναμη που είχε να συγκρούεται και να λέει όχι σε ιδιοτελή αιτήματα, ακόμα και με άτομα του στενού του περιβάλλοντος. Όπως και ο ίδιος σημειώνει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του, «όταν ασκείς διοίκηση  πρέπει να μπορείς να συγκρουστείς». Ίσως γι΄ αυτό να θεωρείται ως κάπως απόμακρος άνθρωπος, που δεν φαίνεται να διαθέτει πολλούς φίλους, τουλάχιστον «εντός των τειχών», ανάμεσα στους «…παροικούντες την Ιερουσαλήμ».

     Κάποιες φορές σ’  αυτό συντελούσε και το έντονο πείσμα και ο εγωισμός του. Ένα πείσμα, συνήθως δημιουργικό, που τον βοηθούσε να πολεμήσει και να ανταπεξέλθει σε δυσκολίες και εμπόδια που παρουσιάζονταν κατά καιρούς, κάποιες όμως φορές αδικαιολόγητο, τουλάχιστον για τους «τρίτους». Και εγώ ο ίδιος έπεσα «θύμα» μιας τέτοιας δυσάρεστης κατάστασης, και μάλιστα…δίπαξ: Η πρώτη ήταν όταν δεν αποδέχθηκα την πρότασή του να είμαι υποψήφιος στις εκλογές του 1990 και στη συνέχεια μου «κρέμασε μούτρα» και δεν μου μιλούσε για κάμποσο καιρό. Η άλλη όταν επίσης αρνήθηκα να γίνω έμμισθος ειδικός συνεργάτης του στην τελευταία του θητεία το 1999, θέτοντας όμως τον εαυτό μου στη διάθεσή του για οτιδήποτε χρειαζόταν. Το γραφείο μου εξ άλλου βρίσκεται σχεδόν δίπλα στο Δημαρχείο. Και στην περίπτωση αυτή ποτέ δεν ζήτησε τη γνώμη μου, γιατί θεωρούσε ότι θα έπρεπε να πληρώνομαι γι αυτό.

     Τέλος πάντων. Αυτός (και άλλα πολλά) είναι ο Δημήτρης Βλάχος. Ένας άνθρωπος ιδεολόγος και δραστήριος, οραματιστής και άνθρωπος της πράξης, ικανός ν’  αντιλαμβάνεται τα προβλήματα και ν’  απαντά στα μηνύματα των καιρών. Ένας άνθρωπος που, παρ’  όλα τα λάθη που ενδεχομένως έχει κάνει στην πολύχρονη ενασχόλησή του με τα κοινά, επάξια θα φέρει τον τίτλο του Δημάρχου αυτής της πόλης, όσο κι αν οι διάδοχοί του προσπάθησαν να μηδενίσουν το έργο του και ν’ απαξιώσουν την προσφορά του.

    Το βιβλίο χωρίζεται σε επτά ενότητες - κεφάλαια. Στο πρώτο καταγράφονται οι μνήμες του συγγραφέα από την παιδική του ηλικία στα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου. Στο δεύτερο περιλαμβάνεται η περίοδος πριν από τη χούντα, με την πρώτη ανάμιξή του στα κοινά το 1964 ως υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με τον Φιλώτα Κόκκινο και στη συνέχεια ως πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου και ως "δημαρχών". Το τρίτο αναφέρεται στις προσωπικές εμπειρίες από τη χούντα. Το τέταρτο με τον τίτλο "δήμαρχος" αναφέρεται στη Νάουσα της περιόδου 1975 - 2002. Το πέμπτο κεφάλαιο με τίτλο "Στην κεντρική πολιτική σκηνή" περιλαμβάνει τη συμμετοχή του Δημ. Βλάχου στο δ.σ. της Εμπορικής Τράπεζας (1982-88), στην ίδρυση της Ενωμένης Αριστεράς και του Συνασπισμού, την κάθοδό του στις βουλευτικές εκλογές του 1989 και 1990 και τη μικρή περίοδο της θητείας του ως γενικός γραμματέας της Περιφέρειας Δ. Μακεδονίας. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με την αναδημοσίευση μερικών σημαντικών άρθρων του σε μεγάλες αθηναϊκές εφημερίδες και με την αναφορά στην γνωριμία του με επτά σημαντικές προσωπικότητες της νεοελληνικής πολιτικής και πολιτιστικής "σκηνής" (Θεοδωράκης, Τσάτσος, Κύρκος, Χατζιδάκις κ.α.).

    Με την ιδιότητα τώρα του προέδρου του Δ.Σ. της Πολιτιστικής Εταιρείας Νάουσας «Αναστάσιος Μιχαήλ ο Λόγιος» και πιστεύοντας ότι εκφράζω τα αισθήματα και των υπολοίπων «αποδεκτών» της ωραίας χειρονομίας του Δημήτρη Βλάχου να διαθέσει τα έσοδα από την πώληση του βιβλίου για την ενίσχυση των σκοπών των σωματείων μας, θα ήθελα να τον ευχαριστήσω εκ βάθους καρδίας και να σας παρακινήσω να αποκτήσετε το βιβλίο αυτό. Το κέρδος διπλό: Γίνεστε κοινωνοί σημαντικών πολιτικών (και όχι μόνον)  γεγονότων που σημάδεψαν την μεταπολεμική ιστορία αυτής της πόλης και ενισχύετε ταυτόχρονα τέσσερα πολιτιστικά σωματεία με μεγάλη προσφορά στη διαμόρφωση της σημερινής «ψυχής» της.

                                                                     Νάουσα, 5 Μαΐου 2008

* Ο κ. Οικονόμου είναι αρχιτέκτων μηχανικός και πρόεδρος του Δ.Σ. της Πολιτιστικής Εταιρείας «Αναστάσιος Μιχαήλ ο Λόγιος» η οποία εκδίδει το περιοδικό «Νιάουστα»